[linux] FYI: Verplichte electronische aangifte Inkomstenbelasting 2005 met Acrobat 7.0 e.d.

[Peter Fokker]

FYI:

Eerder schreef ik over electronische belastingaangiftes BTW en IB voor
ondernemers (zie: http://mail.nllgg.nl/linux/2004-10/183.html).
Hieronder de followup (ietwat aan de late kant maar toch). Ik schreef
op 27 oktober 2004:

> [...]
> Zolang er nu geen 'verbeteringen' worden doorgevoerd in deze
> WEB-applicatie, zie ik de verplichte aangiften per 01-01-2005 met
> enig vertrouwen tegemoet, al zal de aangifte IB wellicht toch iets
> ingewikkelder zijn dan het invullen van 3 getalletjes in twee
> schermen. Enfin, we zullen zien.

Inmiddels heb ik "gezien". Mmmmmm...

Het blijkt dat de electronische aangifte IB totaal anders werkt dan
die voor de BTW.  De BTW kun je doen via een webinterface op
www.belastingdienst.nl, Dat werkt redelijk goed onder Linux.  De
aangifte IB is een totaal ander verhaal.

Hiervoor ben je (als ondernemer) verplicht een .PDF te downloaden (ca. 9 MB).
Deze .PDF kon ik uitsluitend met de meest recente Adobe Acrobat Reader openen.
(versie 7.0.0 03/21/2005). Na enig gehannes ben ik tot de conclusie gekomen
dat dit 'PDF-document' eigenlijk een 'PDF-programma' is. Kennelijk is dat
programma geschreven in een JavaScript-variant; als je de JavaScript-interpreter
'uit' zet in Acrobat, dan mekkert 'ie dat dit document JavaScript vereist.

Het aangifteformulier/programma zelf blijkt te bestaan uit een zo'n 289
pagina's (!). Het idee is dat het document zich gedraagt als een formulier
dat zichzelf kan opslaan. Dat blijkt ook te kunnen, al viel het me op dat
het opslaan en later weer openen een bug leek te bevatten: er was ergens
een veld dat niet opgeslagen (b)leek te kunnen worden. Erg lastig, want
je bent daardoor verplicht de aangifte keer op keer extra te controleren.
Niet leuker en ook niet efficienter. Het .PDF-document is overigens ook
encrypted opgeslagen. Als je in het bestand kijkt zie je nagenoeg alleen
maar rijen hexadecimale getallen.

Na het doorworstelen van vele, vele pagina's in een tamelijk sloom
programma was ik op een gegeven moment zo ver dat ik de aangifte 'af'
had. Om enigszins vast te leggen wat er nu eigenlijk ingevuld was durfde
ik niet te vertrouwen op de bewaar-functie (vanwege de eerdergenoemde bug).
Ik besloot in arren moede de aangifte af te drukken.

Afdrukken bleek pagina-vullend en toner-intensief te zijn: 1 A4'tje
per pagina, incousief een mooie grijze achtergrond. Mijn laserprinter
verslikte zich in een poging om alle 289 pagina's ineens af te
drukken. *zucht* Uiteindelijk heb ik dus met de hand (!) pagina voor
pagina afgedrukt. Gelukkig had ik niet op alle 289 pagina's iets
ingevuld, maar al met al moest ik toch zo'n 50 blaadjes printen.
Zwaar inefficient en zeker een factor 5 meer papier dan in voorgaande
jaren toen ik nog een papieren aangifte mocht doen.

Terzijde: uiteraard heb ik de electronische versie bewaard. Die was
inmiddels gegroeid tot zo'n 13 MB. Achteraf weet ik eigenlijk niet
wat ik er nog mee moet doen. Ik heb ooit geleerd dat het GEEN goed
idee is om programmacode en data te mixen. Hier is dat wel het geval maar
ik kan de facto niet bij de data komen. Ik heb eigenlijk alleen maar
de papieren uitdraai en eventueel een PostScript print-file met daarin
opwekkende mededelingen als:

% Removing the following eight lines is illegal, subject to the Digital Copyright Act of 1998.

Dat is vooruitgang...

Een eenvoudig overzicht van de ingevulde gegevens heb ik niet kunnen
ontdekken. Ook een tentatieve schatting van te betalen/te ontvangen
bedragen heb ik niet in dit verhaal kunnen ontdekken. Bijzonder
onhandig allemaal.

Na het afdrukken van die 50 kantjes heb ik uiteindelijk op de verzendknop
gedrukt. Zo te zien ging toen Acrobat Reader zelfstandig contact opnemen met
iets als https://mijn.belastingdienst.nl. Door de encrypted verbinding kon ik
met een eenvoudige sniffer op de buitenlijn niet achterhalen wat er nu
werkelijk verzonden werd, maar het was niet veel. Eingelijk omvat zo'n aangifte
natuurlijk zeer weinig data: een handjevol getallen en that's it. Niet
zo simpel als de BTW, maar je hebt er ook weer geen 289 A4'tjes voor nodig.

Het programma meldde uiteindelijk dat het verzenden goed was gegaan.
Dat werd de volgende dag bevestigd door een netpost-berichtje van de
belastingdienst waarin de ontvangstdatum en -tijd van de aangifte werd
gemeld. Dat geeft in ieder geval enig idee dat er 'iets' is
gebeurd. We wachten nu af wat de financiele consequenties zullen
worden...
                           - o - O - o -

Tot slot nog dit. De hele excercitie is mij niet heel erg bevallen.
Weliswaar hoefde ik geen software van die ene monopolist te
installeren om electronisch met de Belastingdienst te "mogen"
communiceren, maar na de gunstige ervaringen met de BTW vond ik het
een enorme teleurstelling dat ik alsnog wel de binary-only software
van die andere monopolist moest installeren. Met Ghostscript ging dit
echt niet. Per saldo ben je dus nog steeds overgeleverd aan de wilden. [1]

Wat mij verder niet zo bevalt is de evolutie (of is het slechte mutatie?) van
Acrobat Reader tot een programmeer-platform. Ik vind het geen erg fijn
idee dat een document dmv JavaScript of anderszins in staat is zichzelf
te modificeren in iets dat als READER wordt gepositioneerd. Dankzij de
DRM ben ik niet in staat om te zien wat al die JavaScript allemaal uitspookt
op mijn computer. Het feit dat dit 'PDF-document-annex-programma' in staat
is om files te schrijven en bovendien om via https transacties met de
buitenwereld te doen voelt bij mij erg onveilig. Misschien overdrijf ik
maar met deze 'innovatie' is .PDF verworden tot iets als .DOC-bestanden:
geen data maar data + code waar je allerlei 'leuke' dingen mee kan doen,
als je als 'cracker' iemand kunt verleiden tot het openen van een dergelijk
document. Tijd voor een nieuw 'open' PDF-formaat?

Achteraf heb ik spijt dat ik die Acrobat Reader niet op een aparte
machine heb geinstalleerd cq. gebruikt. Wellicht had ik kunnen
volstaan met een oude(re) computer met een Live CD als Knoppix die ik
na gebruik weer helemaal had kunnen schonen. Wie weet leest vanaf nu
meneer Adobe wel met mij mee, misschien is mijn /etc/passwd-file
inmiddels in het bezit van de belastingdienst. Niet echt een fijn idee.

Conclusie: Al met al vind ik de aangifte IB er niet op vooruitgegaan
-- geef mij maar papier -- en het is gewoon bijzonder ergerlijk dat je
je vele megabyten vreemde binaire software MOET laten welgevallen om
een handjevol getallen te uploaden naar een webstek..

--Peter Fokker

[1] Als je koekelt op "DGB 2005-01114" dan kun je op www.minfin.nl nog
    eens haarfijn nalezen hoe de staatssecretaris denkt over Open Source
    en de uitvoering van de motie-Vendrik. Bijzonder ergeniswekkend en
    op het botte af.